اشک های بی صدا

 چشم (و چشم برزخی)

 چشم (بصر) مظهر اسم الهی «بصیر» است. چشم آلت دیدن اشیاء، اشخاص، خطوط، انوار و هرچه که در نظر آید، می­باشد.

مهم این است که این چشم ظاهر با چشم باطن یکی شده تا آثار تجلّیات حق نصیب شود.

 پوشیده نماند که حضرت حق در قیامت از هر عضوی که عطا کرده، سوال نماید و از حقوق و ادای وظایفش می­پرسد. و بندگان باید در دنیا شکر هر عضوی را به جا آورند.

«و جعلَ لکُم السَّمع و الابصار و الاَفئِدهَ لعلّکُم تشکرون (نحل- 78)

  امام سجاد (ع) فرمود: «حقّ چشم تو این است که بر آن­چه که حلال نیست فرو نهی جز در جایگاه عبرت­گیری که بدان بینا شوی یا دانشی به دست آوری، که همانا چشم دروازه عبرت است.»

  بر شخص بصیر است که چشمش به جز جمال و آثار حضرت حق را نبیند- آن هم به وجه مشروع نه آن که نامحرمی را به قصد آثار خداوندی ببیند که این از فساد درون است. و حقّ مراقبه چشم این است که به صورت عالم ربّانی، پدر و مادر، مَحرَمان، قرآن، کتب دینی و عجایب خلقت و مصنوعات نظر کند.

  خداوند در سوره نور- 30 فرمود:

«قل لِلمؤمنین یغضّوا مِن ابصارهم؛ به مؤمنین بگو چشم­های خود را بپوشانند.»

  حضرت یحیی (ع) فرمود: «مرگ برایم محبوب­تر از نگاه به غیر واجب است.»

  آقا شیخ علی مقدادی نوشته که به دستور پزشکان معالج، پدرم (شیخ حسنعلی نخودکی اصفهانی) اواخر عمر به خاطر بیماری به بیمارستان منتصرّیه مشهد انتقال یافت و در آن­جا بستری گردید. روزی در راه بیمارستان، چشمم به درشکه ­ای افتاد که در آن مردی و زنی بی­ حجاب نشسته بودند.

چون به خدمت پدر رفتم فرمود: دیگر رفتن ما نزدیک است امّا تو چرا چشم خود را حفظ نکردی؟ عرض کردم: به عمد خطایی مرتکب نشدم. فرمود: می­دانم ولی تو که در خیابان جویای کسی نبودی، پس چرا چشم به داخل درشکه انداختی که نگاهت به نامحرمی تصادف کند.

 امیرالمؤمنین (ع) فرمود: «نظر کردن در محاسن زنان تیری است زهرآلود از تیرهای شیطان، هرکس چشم خود را از ایشان نگه دارد به خاطر امر الهی، خداوند او را بر عبادتی که به ثواب آن مسرور شود توفیق دهد.»

 امیرالمؤمنین (ع) در غررالحکم فرمود: «رأس الورع غَضُّ الطَّرفِ؛ اساس پارسایی چشم­ پوشی است.»

  در مثل گویند: «چشمش را ببین، دلش را بخوان.» چشم ظاهر، عنوان باطن است. وقتی دیده درون پاک و امین شد، چشم ظاهر هم نموداری از آن است.

ز دست دیده و دل هر دو فریاد
که هرچه دیده بیند، دل کند یاد

بسازم خنجـری نیشش ز فولاد
زنم بر دیـده تا دل گـردد آزاد
(باباطاهر)

 در صورتی که سالک مراقبه چشم را رعایت نمود و توجه به کثرات و تعیّنات خلقی نداشت و از خیلی مشاهدات غیرضروری چشم پوشید؛ در اسحار بیدار بود و در جوف شب، از خوف حق گریان شد، آن­گاه حضرت حق چشم برزخی او را باز نموده و ارواح، ملائکه، انوار ملکوتیان و جمال خویش را به او می­نمایاند و این مطلبی است که عارفان بر آن واقفند.

  یکی از ارادتمندان شیخ رجبعلی خیّاط شب خواب زن زیبایی را که محرّک در شهوت بود می­بیند و صبح خدمت ایشان می­رسد. شیخ سرش پایین بود و این شعر را زمزمه کرد:

گرت هواست که از دوست نگسلی پیوند
نـگـاهــدار ســر رشـتــه تـا نـگـه دارد

گوید: مدّتی نشستم و او به خیّاطی مشغول بود. سپس عرض کردم: مطلبی هست؟ فرمود: چه کار کرده­ای که قیافه­ ات زن شده؟! عرض کردم: زن زیبایی را در خواب دیدم و داستانش در ذهنم مانده است. فرمود: همان است، استغفار کن.

 یکی از شاگردان مرحوم آیت ­الله کوهستانی گوید: روزی به اتّفاق ایشان برای زیارت اهل قبور به سمت قبرستان حرکت کردیم. در مسیر راه شخصی سوار بر اسب با سرعت از مقابل ما گذشت. ایشان از من پرسید: این سوار چه کسی بود؟ عرض کردم: ظاهراً اهل یکی از روستاهای منطقه است که شغلش مطربی و خوانندگی و نوازندگی در عروسی ­هاست. فرمودند: عجب، پس به همین خاطر من او را به صورت میمونی بر روی اسب دیدم.

 اگر توفیقی نصیب بنده ­ای گردد، مورد عنایت خاصّ پروردگار قرار می­گیرد. حق ­تعالی فرمود: «بی یبصرِ بی یسمعِ» یعنی بنده­ ام چنان مورد عنایت خاصّم قرار می­گیرد که به من می­بیند و به من می­شنود.

یعنی بنده عارف به حق با معرفتی که نصیبش شده، معروف را می­بیند و اسرار حقایق او را مشاهده می­کند.

 الفبای سلوک
 استاد سید علی اکبر صداقت