حدیثی از امام رضا علیه السلام
حضرت رضا سلام الله عليه می‌فرمایند:
لا يَتِمُّ عَقْلُ امْرِئٍ مُسْلِمٍ حَتّیٰٰ تَكُونَ فِيهِ عَشْرُ خِصالٍ
عقل انسان مسلمان به مرحله‌ی کمال نمی‌رسد، مگر اینکه ده خصلت و خصوصیت در او وجود داشته باشد. آن ده خصوصیت که در انسان مسلمان نشاندهندهی کمال عقل است؛ چیست؟
1️ الْخَيْرُ مِنْهُ مَاْمُولٌ
انساني است که همه امید به خیررسانی او دارند؛ او را فرد خیّری می‌دانند و به چشم خیر به او نگاه می‌کنند. این اوّلین خصوصیت، که انسان به‌گونه‌ای باشد که مردم به او امید خیر ببندند؛ اگر مشکلی دارند، امید داشته باشند که او کمکشان کند و اگر نیازی دارند، امید داشته باشند که او نیاز آنها را برطرف کند.
با اینها خودمان را محک بزنیم؛ در خلوت دل خودمان ببینیم به‌راستی این‌گونه هستیم یا نه؟ وآن‌وقت ببینیم با محکی که علیّ‌بن‌موسی‌الرّضا سلام الله عليه دستمان دادند، آیا می‌توانیم خودمان را انسانی کامل‌العقل و دارای کمال عقلانی بدانیم یا خیر؟”
2️ و الشَّرُّ مِنْهُ مَاْمُونٌ
دومین خصوصیت که نشاندهندهی کمال عقل است، این است که هیچ کس از او نگرانی ندارد؛ همه خودشان را از شرّ او در امان می‌بینند و می‌دانند که او شرّرسان نیست.
3️ سومین خصوصیت:
يسْتَكْثِرُ قَلِيلَ الْخَيْرِ مِنْ غَيْرِهِ
اگر کسی کار خوب کوچکی انجام دهد، او آن را خیلی بزرگ می‌شمارد. اگر کسی محبّتی در حقّ او کند؛ کمکی به او نماید؛ هدیه‌ی کوچکی برای او بیاورد و کار کوچکی انجام دهد؛ او این کار کوچک را خیلی بزرگ می‌شمارد؛ برایش خیلی ارزش قائل است؛ خیلی درصدد تشکّر، سپاسگزاری و تلافی بر می‌آید.
4️ “وَ يَسْتَقِلُّ كَثِيرَ الْخَيْرِ مِنْ نَفْسِهِ”
امّا اگر خودش بزرگترین کارهای خیر را انجام دهد، آنها را کم می‌شمارد و می‌گوید: اینها چیزی نبود؛ من شرمنده‌ام از کاری که کردم (خودتان می‌توانید بین این ویژگی‌ها با بحث عُجب ارتباط برقرار کنید). کار خیر کوچک دیگران را بزرگ می‌شمارد؛ امّا کار خیر بزرگ
خودش را بسیار کوچک و غیرقابلاعتنا تلقّی می‌کند.
5 لا يَسْاَمُ مِنْ طَلَبِ الْحَوائِجِ اِلَيْهِ
از اینکه افراد نیازهای خودشان را از او درخواست کنند، خسته نمی‌شود؛ کسل نمی‌گردد و فرار نمی‌کند؛ که بس است دیگر؛ یکطور دربروم؛ هر‌کس به من می‌رسد، مشکلی به من می‌گوید. اصلاً ملول نمی‌شود.
در جملات اباعبدلله‌الحسین عليه السلام هم که برایتان عرض کرده‌ایم، حضرت فرمودند: حوائج مردم که به‌سوی شما می‌آید، از نعمت‌های الهی است. در برابر این نعمت‌ها ابراز ملالت و خستگی نکنید؛ چرا‌که این نعمت برمی‌گردد و نقمت می‌شود. این نعمت از سوی شما به سمت دیگری می‌رود و دیگری از آن نعمت بهره‌مند می‌شود؛ در‌حالی‌که خدا اوّل این نعمت را برای شما فرستاد. پس در برابر طرح خواسته‌ها و مشکلاتی که دیگران نزد تو می‌آورند، ابراز ملالت نکن.
اینجا هم حضرت رضا عليه السلام فرمودند: از اینکه دیگران نزد او می‌آیند و حاجت‌های خود را از او مطالبه و درخواست می‌کنند؛ مشکلاتشان را در میان می‌گذارند و نیازهای خودشان را عرضه می‌کنند؛ اصلاً خسته نمی‌شود و ابراز ملالت نمی‌کند.
استاد مهدي طيب_جلسه ١٢ دي ٩٢