بعضی ویژگی های بارز امام خمینی(ره)
نظم در امور
از آنجایی که انسان موجودی است با گرایش های گوناگون و این گرایش ها در جامعة بشری در تصادم و ناسازگاری اند، آنچه می تواند انسان را از این تنش نجات بخشد، وفاداری و عمل به قانون و ارج نهادن به حقوق دیگران است. امام علی(ع) می فرمایند:«أفضَلُ الأدَب أن یقف الإنسان عندَ حَدِّهِ ولا یتعدّی قدره»؛ برترین ادب آن است که انسان بر حدّ خویش بایستد و از اندازة خود فراتر نرود.(میزان الحکمه، ج 1، ص 55)
امام خمینی(س) ساعات شبانه روز خود را تقسیم بندی کرده بودند و ساعت عبادت، استراحت، مطالعه، رفت و آمد و… ایشان مشخص بود و این تقسیم و برنامه ریزی، مبنای تنظیم برنامة خانوادة امام نیز شده بود. توجه در رفتار و عملکرد امام، نشان می دهد که ایشان در تمام امور، بسیار به رعایت نظم مقیّد بودند و با نظم و برنامة خاصِّ از پیش معیّن شده، کارهای خود را انجام می دادند. ذکر چند خاطره در این زمینه، خالی از لطف نیست:
1️.زمانی که ایشان برای وضو گرفتن (تجدید وضو) از اتاق مطالعه بیرون می آمدند، خدمتکار متوجه می شد که وقت طبخ برنج است و(اگر ناهار برنج داشتند) به آشپزخانه رفته و اجاق را روشن می کرد؛ یعنی ساعت وضو گرفتن امام نیز وقت مشخصی داشته است.(برداشتهایی از سیره امام خمینی(س)، ج2، ص 4)
2️ ایشان حتی برای زمان های کوتاه قبل از شام یا ناهار یا قبل از اخبار، برنامه داشتند تا مبادا این زمان به بطالت بگذرد. نقل شده است: زمانی امام را برای صرف شام صدا زدند، ایشان فرمودند: «هنوز ده دقیقه به وقت شام مانده».(برداشتهایی از سیره امام خمینی(س)، ج2، ص 9) این مسأله بیانگر آن است که نظم امام در دیگران و امور خانه، تأثیرگذار بوده است.
3️ قدم زدن امام نیز از نظم و وقت معینی برخوردار بود. زمانی که ایشان فضای مناسبی برای قدم زدن نداشتند، از پشت بام یا همان فضای کوچک استفاده می کردند.حجت الاسلام و المسلمین نصرالله شاه آبادی نقل می کنند: «منزل امام در نجف یک خانة کوچک 45 متری بود و ایشان برای قدم زدن، هر روز نیم ساعت قبل از غروب به پشت بام رفته و آن جا مشغول قدم زدن می شدند؛ زیرا حیاط کوچک بود و جای قدم زدن نداشت».(پا به پای آفتاب، ج3، ص 263)
4️ساعات شبانه ¬روز امام چنان تقسیم بندی شده بود که اهل خانه بدون این که ایشان را ببینند، می دانستند ایشان در فلان ساعت، مشغول چه کاری هستند.نظم و انضباط امام را می توان در دو بُعد فکری و عملی مشاهده کرد. ایشان از نظم فکری بالایی برخوردار بود و در طول زندگی پر بار خویش، هیچ گاه دچار حتی کم ترین تزلزل فکری و عقیدتی نشد.
مدیریت زمان
یکی از راه های رسیدن به قلّه خوشبختی، «مدیریت زمان» است که به معنای تسلط بر اوقات خود می باشد. این تسلط بر اوقات، تنها با برنامه ریزی دقیق و منطقی حاصل می شود. حضرت امام(س) ، از کسانی بودند که بر اساس برنامه ریزی بر تمام دقایق عمر خود، تسلط داشتند.
پیامبر اکرم(ص) ، مدیریت زمان را خردمندانه دانسته و می فرماید:در صحف ابراهیم آمده است: «خردمند مادامی که عقل و خردش از او گرفته نشده، باید ساعاتی را برای خود در نظر گیرد.» بنا بر بیان پیامبر اکرم(ص) ، برنامه¬ ریزی برای زمان و مدیریت آن نشانة تعقل و دانایی است.
نمونه هایی از مغتنم شمردن وقت درزندگی حضرت امام(ره):
1️ امام خمینی(س) از کم ترین زمان، بیش ترین استفاده را می کردند و هیچ گاه نمی گذاشتند وقتشان هدر برود. حجت الاسلام و المسلمین مسیح بروجردی (نوه امام) نقل می کنند: بارها می دیدیم که در دقایق قبل از آماده شدن سفره که معمولاً به بطالت می گذرد ایشان به مطالعه و تلاوت قرآن می پرداختند. یک بار برای کاری خدمت ایشان بودم، صحبت که تمام شد، نگاهی به ساعتشان کردند و گفتند: می توانی یک تعریف یک دقیقه ای بکنی؟ تا من خواستم به آن مسأله فکر کنم و ذهنم را بگردم، یک دقیقه گذشت و امام رادیو را روشن کردند و من تازه متوجه شدم که ایشان می خواستند همین یک دقیقه قبل از اخبار هم به بطالت نگذرد؛ چون عادت داشتند که خلاصة اخبار را سر وقت بشنوند.(برداشتهایی از سیره امام خمینی، ج 2، ص 348)
2️ یکی دیگر از نمونه های زیبای مغتنم شمردن وقت در زندگی امام خمینی(س) ، خاطره ای است که حجت الاسلام رحیمیان نقل می کنند: امام در بسیاری از اوقات در آنِ واحد و همزمان به کارهای متعدد اشتغال داشتند. در یکی از روزهای اوایل فروردین 68، حدود ساعت هفت بعد از ظهر، حقیر را برای انجام کاری احضار فرمودند. وقتی مشرف شدم، حدود یک ساعت از غروب گذشته بود، ایشان در حالی که هنوز مشغول تعقیبات نماز مغرب و عشا بودند تسبیح در دستشان بود و ذکر می گفتند، به پشت خوابیده بودند و با بالا و پایین بردن پاهایشان، نرمش مخصوصی را که پزشک توصیه کرده بود، انجام می دادند، تصویر بدون صدای تلویزیون را مد نظر داشتند، به صدای رادیو گوش می دادند، علاوه بر این همه امور، علی نوة عزیزشان را در حالی که در کنار ایشان دراز کشیده بود و سعی می کرد حرکت های امام را تقلید کند، مورد تفقد و نوازش پدرانه قرار می دادند و انجام نرمش، مانع از ابراز عطوفت نسبت به نوة خردسالشان نمی شد.