رشد عقلانى و تكامل وجودى انسان
استاد صمدی آملی:
فقط در خصوص انسان است كه دستورالعمل تكامل وى به صورت كتابى نوشته شده و در اختيارش قرار گرفته است. البته همين انسان هم تا هنگامى كه در رتبه جمادى و نباتى به سر مى برد، دستورالعمل رشد و ترقّى وى در متن وجودى قواى نباتى اش تعبيه شده است و لذا به محض آن كه غذا را در دهان قرار دادى، دستگاه گوارش خود به هضم و جذب و دفع آن مى پردازد بى آن كه ما از عجايب اَفعال وى هيچ خبرى داشته باشيم… بالاتر از قواى نباتى، قواى حيوانى قرار دارند كه در آن مقدار قوايى كه انسان با حيوان شريك است نيز دستورالعمل انسان سازى در متن قواى حيوانى، تعبيه شده است. مثلاً انسان براى ديدن و شنيدن و خوردن و خوابيدن و شهوت داشتن، نيازى به كتاب و دستورى نوشته شده ندارد اما همين كه به مرتبه عقل انسانى رسيد، كتاب تدوينى انسان سازى عالم به نام قرآن كريم در نزد او حاضر شده و او را براى رسيدن به غايةُ الْغاياتِ نظام هستى، راهنمايى ميكند و اين خود دالّ بر شرافت وجودى انسان است كه علاوه بر دين تكوينى، براى رشد عقلانى و تكامل وجودى وى نيز دستورالعمل تدوينى نگاشته است.
شرح رساله رابطه علم و دين، ص٤٣٣